نویسنده: علی نادی
مدت زمان مطالعه: ۵ دقیقه
حتما در فیلم های علمی تخیلی دیده اید که افراد با تزریق یک ماده ی شیمیایی به خود یا تزریق یک دارو، رنگ چشم های خود و رنگ مو های خود را تغییر می‌دهند، یا خود را باهوش تر می کند، حال سوال این است که آیا علم توانسته به این تکنولوزی در دنیای واقعی دست پیدا کند یا خیر؟ برای پاسخ به این سوال باید بگویم که برای انجام چنین تغیری ، باید ژن های شما تغییر کند. از آن جایی که تغییر رنگ چشم شما در اولویت کار دانشمندان نبوده، فعلا چنین کاری محقق نشده ، اما دانشمندان در حوزه های دیگری ورود کرده اند.
در چه حوزه هایی؟
در دنیای کنونی بیماری هایی وجود دارد که ریشه ی ژنتیکی دارند، یعنی خراب بودن یک ژن به انجام این بیماری می انجامد. حال اگر این ژن معیوب کنار گذاشته شود، بیماری هم رفع شد. این موضوع باعث پیدایش تکنولوژی به اسم ژن درمانی شد
اما ژن درمانی چیست؟
یکی از مدرن‌ترین شیوه‌‌‌های درمانی، ژن‌درمانی است. ژن‌درمانی به فرایندی گفته می‌شود که در آن DNA برای درمان یک بیماری ژنتیکی وارد بدن بیمار می‌شود. DNA جدید معمولا شامل یک ژن سالم است که به‌منظور اصلاح اثرات یک جهش بیماری‌زا وارد عمل می‌شود.در آینده این تکنیک به پزشکان اجازه می‌دهد تا به جای استفاده از دارو یا جراحی، یک ناهنجاری را با درج ژن به سلولِ بیمار درمان کنند. محققان در حال بررسیِ روش‌های مختلف ژن درمانی هستند که عبارتند از:
- جایگزینی یک ژن جهش یافته‌ی بیماری زا با یک نسخه سالم از آن ژن.
- غیر فعال سازی یا ناک داون کردن ژن جهش یافته ای که عملکرد درستی ندارد.
- ورود یک ژن جدید به بدن برای کمک به مبارزه با بیماری.
هرچند ژن درمانی برای تعدادی از بیماری‌ها (شامل ناهنجاری‌های وراثتی، برخی انواع سرطان و عفونت‌های ویروسی خاص) یک گزینه درمانی امید بخش محسوب می‌شود، این تکنیک همچنان پر ریسک و برای اطمینان از ایمن و موثر بودن هنوز تحت مطالعه است. ژن درمانی در حال حاضر فقط برای بیماری‌هایی تست می‌شود که درمان دیگری ندارند.
ژن درمانی برای درمان چه بیماری هایی بکار گرفته می شود؟
این روش در درمان بسیاری از مشکلات و بیماری هایی که وجود دارد موثر می باشد. از جمله این بیماری ها:
- درمان برخی از سرطان ها با این روش درمانی به راحتی قابل درمان است مثل سرطان ریه.
- بهبود عملکرد بینایی؛ متخصصین این حوزه توانستند با تزریق مقادیری از ژن ها داخل سلول هایی خاص در ناحیه چشم به بهبود وضعیت دید و بینایی افراد کمک کنند.
- درمان تمامی اختلالاتی که ژنتیکی محسوب می شوند
- درمان بیماری هموفیلی
- درمان بیماری تالاسمی
آیا روش ژن درمانی بی خطر است؟
مهم ترین نکته ای که در این زمینه وجود دارد این است که این روش درمانی علیرغم اینکه تاکنون نتایج مثبتی از خود نشان داده است اما هنوز در مراحل آزمایش است. بنابراین باید مدت زمانی طی شود تا بتوانیم به طور قطعی به میزان تاثیر گذاری این روش درمانی و نیز بی خطر بودن تام و تمام این روش درمانی حکم کنیم.
بنابراین همچنان در عرصه علمی این روش در مرحله آزمون است و همچون سایر روش های درمانی به جایگاه درست و محکمی نرسیده است. اما اگر بتوان تحقیقات جامعی را در این زمینه پیش برد این روش درمانی می تواند آینده خوبی را در زمینه درمان بیماری های خاص رقم بزند.